Informator o Instytucie Psychologii UAM
Krótka historia poznańskiej psychologii
W skład Uniwersytetu Poznańskiego, powstałego na początku 1919 r. i pierwotnie, do 1920 r. zwanego Wszechnicą Piastowską, w dniu 5 kwietnia powołano Wydział Filozoficzny, a w nim Katedrę Psychologii. Jej kierownikiem został – rekomendowany przez wybitnego filozofa prof. Kazimierza Twardowskiego z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie – młody uczony Stefan Błachowski (1889-1962). Już w maju 1919 r. prof. S. Błachowski podjął wykłady z psychologii. Symbolicznie, od tego momentu zaczyna się stuletnia historia psychologii w Poznaniu. Zaś prof. Stefan Błachowski był pierwszym z grona trzech Ojców Założycieli poznańskiej psychologii – obok profesorów: Bolesława Hornowskiego (1914-1983) i Andrzeja Lewickiego (1910-1972).
Okres dobrze rozwijającej się psychologii został brutalnie przerwany wybuchem wojny. Lata niemieckiej okupacji przyniosły niepowetowane straty. Zmarli lub zostali zamordowani przez okupanta w obozach pracy i obozach koncentracyjnych pracownicy uniwersyteccy i studenci. Zgromadzona w Katedrze Psychologii, dzięki staraniom prof. S. Błachowskiego, unikatowa aparatura została albo rozkradziona albo zniszczona. Taki sam los spotkał bogaty księgozbiór psychologiczny. Niewiele zostało, gdy prof. S. Błachowski wznowił w 1945 roku pracę na naszym uniwersytecie i był jego rektorem w latach 1946-1948. Potem przyszły lata stalinowskiego terroru. Uruchomione w 1950 r. studia magisterskie z psychologii zostały zawieszone. Ponownie studentów przyjęto na pierwszy rok studiów magisterskich dopiero w 1955 r. Zamknięto też reaktywowany przez prof. S. Błachowskiego „Kwartalnik Psychologiczny”, który był najważniejszym przed wojną polskim czasopismem psychologicznym (wychodził w Poznaniu od 1930 r.). W jego miejsce udało się powołać w 1952 r., też w Poznaniu, główne czasopismo psychologiczne: „Przegląd Psychologiczny”. Jego redaktorem naczelnym został prof. S. Błachowski. Wydano tylko pierwszy numer, a na kolejny trzeba było poczekać aż do 1958 roku.
Po wojnie – w 1948 r. uruchomiono Katedrę Psychologii (dla prof. S. Błachowskiego), a w 1950 r. Katedrę Psychologii II, którą kierował prof. Stanisław Kowalski (1904-1990). To w katedrze prof. S. Błachowskiego został zatrudniony mgr B. Hornowski, który jako zdemobilizowany porucznik Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie wrócił do Polski z dyplomem magistra psychologii uzyskanym na Uniwersytecie w Edynburgu. Po latach przejmuje on w 1960 r. – już jako samodzielny pracownik naukowy – po prof. S. Błachowskim, który przeszedł na emeryturę, Katedrę Psychologii. Po kolejnych reorganizacjach powstały dwie katedry: Katedra Psychologii Ogólnej, kierowana przez prof. B. Hornowskiego oraz pierwsza w Polsce Katedra Psychologii Klinicznej, założona przez prof. A. Lewickiego. W obu katedrach prowadzono znaczące badania naukowe, powstały monografie, podręczniki akademickie i testy psychologiczne.
W 1969 r. – po przeprowadzonej na wzór radziecki reformie szkolnictwa wyższego w Polsce – zlikwidowano katedry, a w ich miejsce powołano Instytut Psychologii. Jego pierwszym dyrektorem został prof. B. Hornowski. Rozpoczął się nowy, trwający do dnia dzisiejszego okres w życiu poznańskiej psychologii.
Dzisiejsze sukcesy zawdzięczamy twórczym wizjom i działaniom podejmowanym w trudnych czasach naporu ideologicznego, ograniczonego dostępu do światowej literatury psychologicznej i blokowania wyjazdów pracowników do światowych ośrodków naukowych – naszych Ojców Założycieli: prof. B. Hornowskiego i prof. A. Lewickiego.
Instytut Psychologii, co wyróżnia go na polskiej mapie akademickich ośrodków psychologicznych, jako pierwszy w Polsce uruchomił w 2005 r. pięcioletnie, jednolite studia magisterskie z kognitywistyki. Bazujące na psychologii, interdyscyplinarne badania umysłu i jego funkcjonowania, którymi zajmuje się kognitywistyka, otwierają nowe horyzonty dla nauk społecznych, wykraczając poza tradycyjne podziały dyscyplin naukowych i sięgając również do osiągnięć biologii, filozofii, neuronauki, logiki czy informatyki.
Poznański Instytut Psychologii jest ważnym w kraju ośrodkiem badań i kształcenia kadr naukowych oraz prowadzenia studiów – jednolitych magisterskich (psychologia), dwustopniowych (kognitywistyka) i doktoranckich. Wykształceni tu ludzie pracują w Poznaniu, w innych ośrodkach naukowych w Polsce i – coraz częściej – za granicą. Pracownicy Instytutu Psychologii biorą czynny udział w pracach różnych centralnych instytucji naukowych, redakcji czasopism, towarzystw i organizacji naukowych.
Kolejne pokolenie dobrze wykształconych psychologów i kognitywistów twórczo kontynuuje dzieło naszych Ojców Założycieli.
„O zależności między wahliwością woli, i uczuciem przykrym” – praca magisterska
„O motywach kształcenia się dorosłych” – praca magisterska
Kwartalnik psychologiczny
| pełna nazwa | Kwartalnik Psychologiczny – polskie czasopismo psychologiczne |
| opis: | Kwartalnik był podzielony na tomy. Zawierał prace polskich i zagranicznych autorów. Prace mogły być publikowane w czterech językach: polskim, angielskim, francuskim i niemieckim. Dodatkowo do prac w języku obcym dołączone były polskie streszczenia, a do prac polskich streszczenia w innym języku. Dzięki temu informacje były dostępne dla wszystkich. Kwartalnik Psychologiczny podzielony był na działy. Na przykład dział sprawozdań zawierał krytyczne omówienie prac z psychologii polskiej i zagranicznej, a dział pod tytułem „Przegląd czasopism” zawierał krótkie notatki informacyjne o pracach opublikowanych w innych, licznych czasopismach psychologicznych. Co więcej, w związku z układem z innym czasopismem tj. ”Ruchem Filozoficznym” Kwartalnik nie będzie zawierał ani drobnych zapisków bibliograficznych, ani wiadomości osobistych i wydawniczych, notatek o wykładach, odczytach czy konkursach. Dział ten miał pozostać działem Ruchu Filozoficznego pod redakcją Kazimierza Twardowskiego. Stefan Błachowski popierał taki podział ról między czasopismami. Plan czasopisma nie był według profesora Błachowskiego ściśle określonymi ramami, które nie mogły ulec zmianie. Był raczej ruchomy i dostosowany do potrzeb naukowych psychologii. |
| powstanie | Rok powstania: 1930, redaktorem Kwartalnika Psychologicznego był Stefan Błachowski, profesor (od 1919 do 1961), a także rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicz w Poznaniu (w latach 1946-1948) |
| zastosowania | Kwartalnik psychologiczny miał trwale wyrażać polską twórczość psychologiczną i zawierać w sobie cały dorobek naukowy z dziedziny psychologii rozwijanej i praktykowanej w Polsce. Dodatkowo jeszcze kwartalnik miał być łącznikiem pomiędzy psychologią polską a zagraniczną, służyć wymianie informacji z zakresu psychologii. Dążono do tego, by nawiązać obustronną współpracę z zagranicznymi pracownikami psychologii, gdyż do tej pory strona polska czerpała ze źródeł zagranicznych, czasami jedynie biorąc czynny udział w badaniach lub jakiejkolwiek innej formie współpracy. Chciano także by kwartalnik zbliżył Polskę i obce narody na podłożu kulturowym. Kwartalnik Psychologiczny był pismem dostępnym szerokiemu gronu odbiorców i umożliwiał im zapoznanie się z dorobkiem psychologii również zagranicznej. Wcześniej dostęp do takich informacji był ograniczony i kosztowny. |
| ciekawostki | • Stefan Błachowski uważał, że nauka nie może się rozwijać bez czasopisma, skupiającego wysiłki pracowników naukowych • Komitet Funduszu Kultury Narodowej, którego dyrektorem zarządu był Stanisław Michalski, poprał projekt utworzenia czasopisma psychologicznego w Polsce i udzielił mu wsparcia finansowego, przyczyniając się znacznie do jego rozwoju. • Kwartalnik Psychologiczny podejmował przerywany wciąż wątek polskiego czasopiśmiennictwa psychologicznego. Pierwszy wątek zapoczątkowany był wydaniem w latach 1913 – 1915 przez Edwarda Abramowskiego trzech roczników „Prac z psychologii doświadczalnej”. Kolejny dotyczył jednego tomu kwartalnika „Polskie Archiwum Psychologii”, założonego przez Józefa Joteyko. • Od 1930 do wybuchu wojny ukazało się jedenaście tomów Kwartalnika Psychologicznego • Po wojnie redakcje obu wychodzących dotychczas czasopism psychologicznych: Kwartalnika Psychologicznego i Psychologii Wychowawczej postanowiły z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Psychologicznego połączyć się i wydawać nowe czasopismo pod nazwą Przegląd Psychologiczny. |
| autorka opracowania: | Julia Apolinarska, studentka pierwszego roku psychologii |
O dostojeństwie Uniwersytetu – Kazimierz Twardowski
Wykład Prof. Kazimierza Twardowskiego (pdf).